Hậu Sản Sau Sinh Là Gì? 5 Bệnh Hậu Sản Sau Sinh Hay Gặp Nhất Hiện Nay
Sau quá trình vượt cạn đầy gian nan, vất vả để được “mẹ tròn con vuông”, sản phụ còn phải đối mặt với nỗi lo về chứng bệnh hậu sản sau sinh. Vậy hậu sản sau sinh là gì? Có nguy hiểm không? Hãy cùng tìm hiểu nhé.
Không có gì sung sướng hơn khi mẹ được nghe tiếng khóc chào đời của con. Sự ra đời của con vừa là niềm vui, niềm hạnh phúc lớn của gia đình, nhưng đồng thời mẹ cũng phải đối mặt với nhiều căn bệnh hậu sản sau sinh nguy hiểm, làm ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng.
1. Hậu sản là gì?
Theo quan niệm y học, hậu sản là giai đoạn 6 tuần đầu kể từ khi sau sinh. Lý do có khoảng thời gian này là khi mang thai, các cơ quan sinh dục của phụ nữ phát triển để thích nghi với việc có em bé. Sau khi sinh con được 6 tuần ngoại trừ vú vẫn phát triển để nuôi con thì các cơ quan sinh dục dần trở lại bình thường như trước.
Vậy với bất cứ phụ nữ nào sau khi sinh cũng sẽ bước vào giai đoạn hậu sản. Nếu phụ nữ không được chăm sóc đặc biệt trong giai đoạn này sẽ rất dễ mắc một số bệnh lý. Nhóm bệnh này được gọi chung là bệnh hậu sản sau sinh.
Hậu sản là giai đoạn 6 tuần đầu kể từ khi sau sinh
2. Nguyên nhân gây bệnh hậu sản
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh hậu sản sau sinh. Trong đó phải kể đến:
- Khi mang thai, thai phụ không được chăm sóc tốt khiến cơ thể thiếu chất dinh dưỡng, thể lực kém, suy nhược cơ thể.
- Trước khi sinh, thai phụ căng thẳng, mệt mỏi kéo dài khiến cơ thể không hấp thụ được các chất dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng kiệt sức và nguy cơ mắc bệnh.
- Dù đã chuẩn bị tâm lý và kiến thức kỹ càng về việc chăm sóc trẻ nhưng khi đối diện với việc chăm sóc con, mẹ không tránh khỏi được những áp lực vô hình. Dần dần nhữdduowcjp lực này sẽ tác động đến tâm lý, sức khỏe của người mẹ.
- Không kiêng cữ sau sinh cũng là nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh hậu sản sau sinh. Vì các cơ quan sinh của phụ nữ cần ít nhất 6 tuần để trở lại bình thường như trước sinh. Nếu không kiêng cữ, gần gũi chồng quá sớm sẽ làm tổn thương cơ quan sinh dục, khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn.
3. 5 bệnh hậu sản sau sinh phổ biến nhất hiện nay
Băng huyết sau sinh
Băng huyết sau sinh (có nguy cơ cao nhất trong vòng 24 giờ sau sinh) là tai biến sản khoa thường gặp nhất và cũng là nguyên nhân chính gây tử vong ở sản phụ.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng băng huyết sau sinh:
- Cơ tử cung yếu do đẻ nhiều lần.
- Sản phụ có tiền sử sảy thải, nạo hút, phá thai nhiều lần.
- Sản phụ đẻ nhanh, đặc biệt là ở tư thế đứng.
- Tử cung có sẹo mổ, u xơ tử cung, tử cung bị căng giãn quá mức do đa thai, đa ối, thai to, tử cung bị dị dạng.
- Sót nhau trong buồng tử cung.
- Chuyển dạ kéo dài, nhiễm khuẩn ối.
- Dây nhau ngắn, cuốn cổ nhiều vòng hoặc do hộ sinh lấy nhau không đúng cách.
- Đỡ đẻ không đúng cách, cổ tử cung chưa mở hết sản phụ đã rặn đẻ.
- Do sản phụ bị suy nhược cơ thể, thiếu máu, cao huyết áp, nhiễm độc thai nghén.
Triệu chứng chung của băng huyết sau sinh là chảy máu nhiều sau khi đẻ và sổ nhau. Khi sản phụ mất máu quá nhiều sẽ dẫn đến tình trạng choáng váng, mạch nhanh, huyết áp hạ, tay chân lạnh, vã mồ hôi,...Tùy thuộc vào từng nguyên nhân dẫn đến tình trạng băng huyết sẽ có thêm nhiều triệu chứng đặc trưng khác.
Tóm lại, băng huyết là căn bệnh hậu sản sau sinh rất nguy hiểm. Sản phụ cần thông báo ngay cho bác sĩ khi gặp các triệu chứng trên để can thiệp, xử lý kịp thời.
Băng huyết là căn bệnh hậu sản sau sinh rất nguy hiểm
Nhiễm khuẩn hậu sản
Nhiễm khuẩn hậu sản là một tai biến sản khoa xảy ra ở sản phụ sau sinh. Chúng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của sản phụ, thậm chí là gây tử vong. Một số loại vi khuẩn có thể gây nên tình trạng nhiễm khuẩn hậu sản là: tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, E. Coli và một số loại vi khuẩn kỵ khí như Clostridium, Bacteroides. Vi khuẩn có thể từ chính cơ thể sản phụ, những người xung quanh, dụng cụ đỡ đẻ, thủ thuật mổ lấy thai,...
Nhiễm khuẩn hậu sản có thể xuất phát từ âm đạo qua cổ tử cung rồi đến vòi tử cung vào phúc mạc. Ngoài ra, chúng còn có thể xâm nhập qua chỗ nhau bám vào máu gây nhiễm trùng máu.
Một số yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn là: dinh dưỡng kém, thiếu máu, nhiễm độc thai nghén, ối vỡ non, chuyển dạ kéo dài, ứ sản dịch, trước đó đã từng bị viêm âm đạo, viêm cổ tử cung,…
Triệu chứng của nhiễm khuẩn hậu sản
- Sốt trên 38 độ C.
- Cơ thể mệt mỏi, đau sưng mủ tại chỗ viêm, sản dịch hôi.
- Trường hợp nhiễm khuẩn hậu sản nặng, sản phụ có thể sốt cao, rét run, hạ huyết áp.
Có nhiều hình thái của bệnh nhiễm khuẩn hậu sản thường gặp là nhiễm khuẩn tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo. Nguyên nhân là do vết khâu tầng sinh môn không đảm bảo vô trùng, khâu không đúng kỹ thuật, không khâu, hoặc sót gạc trong âm đạo.
Sản dịch
Sản dịch là dịch tử cung và đường sinh dục chảy ra ngoài trong những ngày đầu tiên của thời kỳ hậu sản. Trong 3 ngày đầu, sản dịch gồm máu cục và máu loãng có màu đỏ sẫm, từ ngày thứ 4 đến thứ 8 sản dịch loãng hơn, từ ngày 9 trở đi sản dịch không có máu chỉ còn dịch trong hoặc trắng chứa bạch cầu và mô màng vỏ bị hoại tử. Hiện tượng sản dịch sẽ hết trong khoản 2 – 3 tuần sau sinh.
Bình thường sản dịch không có mủ nhưng khi chảy qua âm hộ, âm đạo, sản dịch có thể nhiễm các vi khuẩn gây bệnh như tụ cầu, liên cầu, trực khuẩn,...Sản dịch khi bị nhiễm khuẩn thường sẽ có mùi hôi.
Nếu sản dịch ra nhiều, kéo dài hoặc đã hết huyết đỏ sẫm lại tái ra máu, bác sĩ cần theo dõi sót nhau khi đẻ. Một số sản phụ có thể ra một ít máu qua đường âm đạo vào thời điểm 3 tuần sau sinh. Hiện tượng này gọi là thấy kinh non do niêm mạc tử cung phục hồi sớm.
Trong thời gian sản dịch, sản phụ không nên sử dụng tampon quá sớm trong khoảng 6 tuần đầu tiên mà chỉ nên sử dụng băng vệ sinh, vì có thể vô tình đưa vi khuẩn vào tử cung. Bên cạnh đó, sản phụ cần chú ý giữ gìn vệ sinh cá nhân bằng việc tắm rửa và làm sạch cơ thể hàng ngày, thường xuyên thay băng vệ sinh.
Sản phụ cần để ý tới những dấu hiệu sau sinh bất thường như chảy máu, đau bụng hoặc sốt, vì đây có thể là những dấu hiệu bị hậu sản sau sinh. Khi có bất kỳ dấu hiệu bị hậu sản sau sinh nào, sản phụ đừng nên chủ quan, mà hãy đến ngay bệnh viện để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị.
Tiền sản giật sau sinh
Tiền sản giật sau sinh là một căn bệnh hậu sản hiếm gặp nhưng vẫn có thể xảy ra khi sản phụ tăng huyết áp và protein niệu xuất hiện ngay sau sinh. Thông thường, tiền sản giật hậu sản xảy ra trong vòng 48 giờ sau sinh..
Khi bệnh nhân mắc chứng tiền sản giật hậu sản, các bác sĩ phải khẩn trương tiến hành công tác điều trị ngay lập tức, nếu không bệnh có thể chuyển biến thành sản giật hay các biến chứng nguy hiểm khác.
Thông thường, sản phụ mắc tiền sản giật hậu sản thường sẽ có những triệu chứng như: tăng huyết áp, đạm niệu, có thể kèm theo nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, đau thượng vị, tiểu ít, phù, tăng cân nhanh. Tiền sản giật hậu sản có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm, như:
- Sản giật hậu sản: là chứng tiền sản giật kèm cơn co giật. Sản giật hậu sản có thể khiến não, gan và thận tổn thương vĩnh viễn. Nếu không được điều trị, biến chứng có thể gây tử vong
- Phù phổi: Khi sản phụ bị phù phổi, nước sẽ tích trong phổi, đe dọa tính mạng người bệnh.
- Thuyên tắc mạch: tình trạng thiếu máu nuôi, gây hoại tử các cơ quan.
- Hội chứng HELLP: gồm giảm tiểu cầu, tăng huyết áp, tăng men gan. Hội chứng HELLP có thể đe dọa tính mạng của người bệnh.
Hiện tại vẫn chưa có phương pháp dự phòng chứng tiền sản giật hậu sản. Sản phụ nên chuẩn bị cho bản thân những kiến thức về bệnh, để có thể liên hệ với cơ sở y tế gần nhất khi có dấu hiệu bệnh. Bên cạnh đó, sản phụ nên theo dõi sát huyết áp và lưu ý những dấu hiệu bất thường về sức khỏe của cơ thể trong giai đoạn hậu sản.
Nhiễm trùng đường tiết niệu sau sinh
Nguyên nhân của bệnh nhiễm trùng đường tiêt niệu sau sinh là do bộ phận sinh dục nữ có niệu đạo ngắn, gần hậu môn nên vi khuẩn rất dễ xâm nhập và gây bệnh. Ở phụ nữ sau sinh, việc sử dụng băng vệ sinh lâu ngày do tình trạng ra sản dịch tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập niệu đạo. Trong một số trường hợp, vi khuẩn có thể di chuyển tới thận, gây viêm thận.
Khi mắc bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu sau sinh, sản phụ thường đi tiểu nhiều lần trong ngày nhưng lượng nước tiểu lại rất ít. Khi tiểu, sản phụ có cảm giác đau buốt, ngứa rát và nước tiểu bị đổi màu. Ngoài ra, sản phụ còn đau âm ỉ vùng bụng dưới. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như sốt, buồn nôn, ớn lạnh.
Khi xuất hiện những triệu chứng của nhiễm trùng đường tiết niệu sau sinh, sản phụ cần phải đến các bệnh viện để các bác sĩ thăm khám và điều trị ngay. Bên cạnh đó, sản phụ cần lưu ý đến chế độ ăn uống và vệ sinh hàng ngày để phòng ngừa bệnh. Cụ thể là bổ sung những loại trái cây nhiều vitamin C như cam, quýt, chanh, bưởi,...để làm tăng sức đề kháng, cải thiện chức năng hệ thống miễn dịch.
Ngoài ra, sản phụ cũng nên uống khoảng 2,5 lít nước mỗi ngày giúp hỗ trợ quá trình đi tiểu, giúp loại bỏ dần vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu. Sản phụ lưu ý không nên nhịn tiểu vì nước tiểu càng ứ đọng, mầm bệnh càng có cơ hội sinh sôi.
Nhiễm trùng đường tiết niệu sau sinh cũng là căn bệnh hay gặp ở phụ nữ sau sinh
4. Chăm sóc sức khỏe cho mẹ thời kỳ hậu sản
Để đề phòng những căn bệnh hậu sản sau sinh có nhiều biến chứng nguy hiểm, phức tạp, mẹ nên chú ý chăm sóc sức khỏe cho bản thân. Sau đây là một số điểm lưu ý khi chăm sóc sức khỏe thời kỳ hậu sản mà mẹ có thể tham khảo.
- Chăm sóc vết mổ: Thông thường, vết mổ sẽ lành từ 3 – 5 ngày. Mẹ có thể lau người hoặc tắm nhanh với nước ấm, rồi lau khô toàn thân và vết mổ. Lưu ý: Không băng kín vết mổ hoặc tự ý bôi những dung dịch sát khuẩn khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ.
- Chăm sóc vệ sinh cá nhân: Sau sinh từ 3 – 4 ngày, sản phụ có thể tắm gội bằng nước ấm. Phòng tắm cần phải kín gió. Đồng thời, mẹ cũng không nên tắm quá lâu mà chỉ tắm từ 5 – 10 phút rồi lau khô người thật nhanh. Ngoài ra, mẹ cũng nên chú ý giữ vệ sinh sạch sẽ vùng sinh dục hậu môn. Không thụt rửa, đặt bất cứ vật gì vào trong âm đạo và thường xuyên thay băng vệ sinh để tránh nhiễm trùng. Không “gần gũi” với chồng nếu còn sản dịch.
- Chế độ ăn uống: Sinh con là một quá trình gian nan và vất vả, tiêu hao nhiều sức lực của phụ nữ. Vì thế, mẹ cần phải có một chế độ dinh dưỡng khoa học, đầy đủ giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng và có đủ sữa cho con. Trong vòng 6 giờ đầu sau sinh mổ, mẹ không nên ăn gì. Sau đó, ăn thức ăn từ lỏng đến đặc. Thực đơn hàng ngày nên tăng cường thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt, cá, trứng, sữa,…Tránh xa các loại gia vị kích thích như tỏi, ớt. Các loại thức uống như trà, cà phê sẽ làm ảnh hưởng đến việc tiết sữa. Mẹ uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, ăn nhiều rau xanh, trái cây để đề phòng táo bón.
- Chế độ sinh hoạt: Vận động sau sinh là điều rất cần thiết giúp mẹ phục hồi sức khỏe nhanh chóng, giảm nguy cơ mắc các biến chứng sau phẫu thuật. Tuy nhiên, sau sinh mẹ không nên vận động mạnh. Thay vào đó là tập luyện những bài tập vận động nhẹ nhàng như: đi lại trong phòng. Với những mẹ phải mổ lấy thai hoặc mất máu quá nhiều sau khi sinh thì cần được nghỉ ngơi nhiều. Mẹ nên ngủ từ 8 – 9 tiếng để phục hồi năng lượng, hỗ trợ tiết sữa tốt hơn, đồng thời giảm thiểu tình trạng căng thẳng sau sinh.
Trên đây là những thông tin về 5 bệnh hậu sản sau sinh phổ biến nhất hiện nay. Các bạn hãy tham khảo để có cách phòng tránh tốt nhất nhé.
--------------------------------------------------------------
Mẹ Khỏe Con Thông Minh: Shop Mẹ và Bé Hàng Đầu Việt Nam
Website: https://mekhoeconthongminh.com/
Số điện thoại: 0942.666.800
Email: cskh@mekhoeconthongminh.com
Địa chỉ: Tầng 3, Tòa nhà 24T3 Thanh Xuân Complex, Số 6 Lê Văn Thiêm, Thanh Xuân Trung, Thanh Xuân, Hà Nội
